بقیه اعمال شب بیست‏وسوم: این شب از دو شب قدر گذشته افضل است، و از احادیث بسیار استفاده مى‏شود، که شب‏ قدر همین شب است، و این شب شب جهنى است یعنى شبى است که دعاها در آن اجابت مى‏شود، و در این شب تمام کارها بر پایه حکمت الهى مقدّر گردد، و براى این شب غیر از اعمالى که با دو شب قدر گذشته مشترک است چند عمل دیگر است: اوّل: خواندن سوره «عنکبوت» و «روم» که امام صادق علیه السّلام سوگند یاد کردند که خواننده این دو سوره در این شب از اهل بهشت‏ خواهد بود. دوم: خواندن سوره «حم دخان» سوم: هزار مرتبه خواندن سوره «قدر» چهارم: محمّد بن عیسى به سند خود از امامان‏ صالح علیهم السّلام روایت کرده که فرمودند: در شب بیست‏وسوم از ماه رمضان این دعا را به دفعات بخوان، در حال سجود و قیام و قعود. و بر هر حالى که هستى در تمام ماه، و در طول حیاتت تا جایى که ممکن باشد، و هر زمانى که به یادت آید. بعد از ستایش پروردگار به بزرگوارى، و فرستادن صلوات بر پیامبر صلى الله علیه و آله مى‏گویى:

اَللهمَّ کُن لولیّکَ فُلانِ بن فُلان

خدایا براى ولى‏ات باش فلان بن فلان

و به جاى فلان بن فلان بگو:

الحُجةِ بنِ الحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیهِ و عَلی ابائهِ فی هذهِ السّاعةِ، و فی کُلّ ساعَة وَلیّا و حافظا وقائِداً وَ ناصِراً وَ دَلیلاً وَ عَیناً حَتّی تُسکِنَهُ اَرضَکَ طَوعاً و تُمَتّعَهُ فیها طَویلًا.

حجت بن الحسن که درودهایت بر او و پدرانش باد، در این ساعت، و در هر ساعت سرپرست و نگهبان و پیشوا و یاور و راهنما و دیده‏باه (باش، تا او را با رغبت مردم در زمینت سکونت دهى، و زمانى طولانى بهره‏مندش سازى

و همچنین می‌خوانی:

یا مُدَبّرَ الاُموُرِ، یا باعِثَ مَن فی القُبُور، یا مُجرِی البُحُور، یا مُلَیّنَ الحَدیدِ لِداوُد، صَل عَلی مُحَّمد وَافعَل بی‌کَذا وَ کَذا

اى تدبیرگر امور، اى برانگیزنده مردهاى در گور، اى روان کننده دریاها، اى نرم کننده آهن براى داود، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست‏ و با من چنین و چنان کن

و به جاى «کذا و کذا» حاجات خود را بخواهد:

اَللیلَةَ الیلَةَ

امشب، امشب

و دستهاى‏ خود را د روقت خواند «یا مدبّر الامور» تا آخر به سوى آسمان بردار. و این دعا را در حال رکوع و سجود و ایستاده و نشسته بخوان، و آن را تکرار کن، و در شب آخر ماه رمضان هم بخوان. پنجم: بخواند:

اللهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی وَ إِنْ کُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ عَلَى نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَمْحُو اللهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ

خدایا عمرم را طولانى گردان، و روزى‏ام را وسعت بخش، و بدنم را تندرست بدار، و به آرزویم برسان، و و اگر در زمره بدفرجامان، هستم، مرا از آن گروه محو کن، و در گروه سعادتمندان ثبت فرما، که تو در کتاب فرو فرستاده‏ به پیامبر مرسلت (درود تو بر او و خاندانش) فرمودى: خدا محو مى‏کند آنچه را بخواهد و ثبت مى‏نماید آنچه را اراده کند و کتاب جامع نزد اوست

ششم بخواند:

اللهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ فِی عَامِی هَذَا الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی

خدایا قرار ده در آنچه حکم مى‏کنى، و مقدّر مى‏نمایى، از فرمان حتمى، در آنچه از کار حکیمانه جدا مى‏سازى در شب قدر، از حکمى که بازگشت نپذیرد، و تغییر نیابد، اینکه مرا در این سال از حاجیان خانه محترمت بنویسى، حاجیانى که حجّشان پذیرفته، و سعیشان قبول افتاده، و گناهانشان‏ آمرزیده گشته، و بدیهایشان محو شده است، و قرار ده در آنچه فرمان مى‏دهى و مقدّر مى‏نمایى که عمرم را طولانى گردانى، و در روزى‏ام‏ وسعت بخشى

هفتم: دعایى را که در کتاب «اقبال» آمده است بخواند:

یَا بَاطِنا فِی ظُهُورِهِ وَ یَا ظَاهِرا فِی بُطُونِهِ وَ یَا بَاطِنا لَیْسَ یَخْفَى وَ یَا ظَاهِرا لَیْسَ یُرَى یَا مَوْصُوفا لا یَبْلُغُ بِکَیْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ وَ یَا غَائِبا [غَائِبُ‏] غَیْرَ مَفْقُودٍ وَ یَا شَاهِدا [شَاهِدُ] غَیْرَ مَشْهُودٍ یُطْلَبُ فَیُصَابُ وَ لا یَخْلُو [لَمْ یَخْلُ‏] مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَیْنَهُمَا طُرْفَةَ [طَرْفَةَ] عَیْنٍ لا یُدْرَکُ بِکَیْفٍ [بِکَیْفَ‏] وَ لا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ [بِأَیْنَ‏] وَ لا بِحَیْثٍ [بِحَیْثُ‏] أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الْأُمُورِ سُبْحَانَ مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ‏ءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکَذَا وَ لا هَکَذَا غَیْرُهُ

اى پنهان در حال آشکار بودنش، و اى آشکار در حال پنهان بودنش‏ و اى پنهانى که مخفى نمى‏شود، اى آشکارى که دیده نمى‏شود، اى به وصف آمده‏اى که هیچ ممکنى به حقیقتش نمى‏رسد و هیچ حدّ بسته‏اى به او احاطه پیدا نمى‏کند، و اى غایب گم نشده، اى حاضرى که مشهود نیست، تا آنکه جستجو شود و او را بیابند، آسمانها و زمین و آنچه بین آنهاست، به اندازه چشم برهم‏زدن از او خالى نیست، به کیفیتى معیّن دانسته نمى‏شود و محدود به مکان و جهت نمى‏گردد، تویى روشنایى نور، پروردگار پرورندگان، به همه امور احاطه کرده‏اى، منزّه است آن‏که چیزى همانندش نیست، و او شنوا و بیناست، منزّه است آن‏که داراى این صفات است و براى غیر او چنین صفاتى نیست

سپس آنچه را مى‏خواهى از خدا طلب کن. هشتم: غیر از غسل اوّل شب، غسلى هم در آخر شب انجام دهد. بدان که براى‏ غسل و شب زنده‏دارى این شب و زیارت امام حسین علیه السّلام، و صد رکعت نماز، فضیلت بسیار نقل شده است، و انجام این اعمال مورد تأکید است. شیخ طوسى در کتاب «تهذیب» از ابو بصیر از امام صادق علیه السّلام روایت کرده که آن‏ حضرت فرمود: در شبى که امید مى‏رود شب قدر باشد، صد رکعت نماز بخوان در هر رکعت پس از سوره «حمد» ده مرتبه‏ سوره «توحید» را قرائت کن، گفتم: فدایت شوم، اگر ایستاده قدرت نداشته باشم چه؟ فرمود نشسته بخوان، گفتم‏ اگر نتوانم، فرمود: به‌‌ همان حالى که در بسترت به پشت خوابیده‏اى این نماز را بخوان. از کتاب» دعائم الاسلام «روایت‏ شده که رسول خدا صلى الله علیه و آله در دهه آخر ماه رمضان بستر خود را جمع مى‏کرد، و براى عبادت کمر همّت را محکم مى‏بست، و در شب بیست‏وسم اهل خود را بیدار مى‏کرد، و آنهایى را که خواب در ربوده بود، به رویشان آب مى‏پاشید، و حضرت فاطمه علیها السلام‏ در این شب اجازه نمى‏داد احدى از اهلش بخوابد، و خواب آنها را به کمى طعام علاج مى‏فرمود، و آنها را با خواباندن‏ در روز براى بیدارى و احیاى شب آماده مى‏کرد، و مى‏فرمود: محروم کسى است که از خیر این شب محروم بماند. روایت شده که امام صادق علیه السّلام به بیمارى سختى دچار شده بود، وقتى شب بیست‏وسوم ماه رمضان رسید، به‏ خدمتکارانش دستور داد او را به مسجد بردند، و تا صبح در مسجد بود. علامه مجلسى (ره) فرموده است هرقدر که خواندن قرآن ممکن باشد، در این شب خوانده شود، و دعاهاى صحیفه‏ کامله (سجادیه)، به ویژه دعاى مکارم الأخلاق، و دعاى توبه قرائت گردد، و روزهاى این شبها را نیز باید حرمت نهاد، و به عبادت و تلاوت قرآن به سر آورد، زیرا در احادیث معتبر آمده است که روز قدر در فضیلت همانند شب قدر است.