بخش اوّل:
آنکه براى هر کدام جداگانه باید خواند. شیخ جلیل جعفر بن محمّد قولویه در کتاب «کامل الزیارات» از حضرت هادى علیه السّلام روایت کرده: در زیارت هر یک از آن دو امام بگو:
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا نُورَ اللهِ فِی ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَنْ بَدَا للهِ فِی شَأْنِهِ أَتَیْتُکَ زَائِرا عَارِفا بِحَقِّکَ مُعَادِیا لِأَعْدَائِکَ مُوَالِیا لِأَوْلِیَائِکَ فَاشْفَعْ [اشْفَعْ] لِی عِنْدَ رَبِّکَ یَا مَوْلایَ
سلام بر تو اى ولىّ خدا، سلام بر تو اى حجّت خدا، سلام بر تو اى نور خدا در تاریکیهاى زمین، سلام بر تو اى آنکه اراده خدا دربارهاش تغییر کرد، زائر به حضورت آمدم، عارف به حقّت دشمن با دشمنانت، دوست با دوستانت، اى مولاى من نزد پروردگارت براى من شفاعت کن
این زیارت در نهایت اعتبار است و شیخ صدوق و شیخ کلینى و شیخ طوسى هم با اختلاف کمى آن را ذکر کردهاند. بخش دوم: زیارتى است که به قرائتش، آن دو امام دو امام علیهما السّلام زیارت مىشوند، و آنچنان است که شیخ مفید و شهید و محمّد بن مشهدى ذکر کردهاند، که در زیارت آن بزرگواران، همین که نزد ضریح ایستادى مىگویى:
السَّلامُ عَلَیْکُمَا یَا وَلِیَّیِ اللهِ السَّلامُ عَلَیْکُمَا یَا حُجَّتَیِ اللهِ السَّلامُ عَلَیْکُمَا یَا نُورَیِ اللهِ فِی ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ أَشْهَدُ أَنَّکُمَا قَدْ بَلَّغْتُمَا عَنِ اللهِ مَا حَمَّلَکُمَا وَ حَفِظْتُمَا مَا اسْتُودِعْتُمَا وَ حَلَّلْتُمَا حَلالَ اللهِ وَ حَرَّمْتُمَا حَرَامَ اللهِ وَ أَقَمْتُمَا حُدُودَ اللهِ وَ تَلَوْتُمَا کِتَابَ اللهِ وَ صَبَرْتُمَا عَلَى الْأَذَى فِی جَنْبِ اللهِ مُحْتَسِبَیْنِ حَتَّى أَتَاکُمَا الْیَقِینُ أَبْرَأُ إِلَى اللهِ مِنْ أَعْدَائِکُمَا وَ أَتَقَرَّبُ إِلَى اللهِ بِوِلایَتِکُمَا أَتَیْتُکُمَا زَائِرا عَارِفا بِحَقِّکُمَا مُوَالِیا لِأَوْلِیَائِکُمَا مُعَادِیا لِأَعْدَائِکُمَا مُسْتَبْصِرا بِالْهُدَى الَّذِی أَنْتُمَا عَلَیْهِ عَارِفا بِضَلالَةِ مَنْ خَالَفَکُمَا فَاشْفَعَا لِی عِنْدَ رَبِّکُمَا فَإِنَّ لَکُمَا عِنْدَ اللهِ جَاها عَظِیما وَ مَقَاما مَحْمُودا
سلام بر شما اى دو نماینده خدا، سلام بر شما اى دو حجّت خدا، سلام بر شما اى دو نور خدا در تاریکیهاى زمین. گواهى مىدهم که شما از سوى خدا آنچه را بر عهده هر دو وجود شریفتان گذاشته شده بود رسانیدید، و آنچه بر آنچه سپرده شده بود حفظ کردید، حلال نمودید حلال خدا را، و حرام کردید حرام خدا را، و بپا نمودید حدود خدا را، و تلاوت کردید کتاب خدا را، و در راه او بر آزار مردم شکیبایى ورزیدید، و به حساب خدا گذاشتید تا مرگ شما را دررسید، از دشمنانتان به خدا بیزارى مىجویم، و به دوستى شما متقرّب به خدا مىشوم، زائر به حضورتان آمدم، عارف به حقّتان، دوستدار دوستانتان، دشمن دشمنانتان، بینا به هدایتى که بر آن هستید، آگاه به گمراهى کسىکه با شما مخالفت ورزید، پس نزد شما نزد پروردگارتان براى من شفاعت کنید، که براى شما پیش خدا آبرویى بس عظیم و مقامى بس ستوده است
آنگاه تربت شریف آنجا را ببوس و سمت راست صورت خویش را بر آن بگذار، سپس به جانب سر مقدس آن بزرگواران برو و بگو:
السَّلامُ عَلَیْکُمَا یَا حُجَّتَیِ اللهِ فِی أَرْضِهِ وَ سَمَائِهِ عَبْدُکُمَا وَ وَلِیُّکُمَا زَائِرُکُمَا مُتَقَرِّبا إِلَى اللهِ بِزِیَارَتِکُمَا اللهُمَّ اجْعَلْ لِی لِسَانَ صِدْقٍ فِی أَوْلِیَائِکَ الْمُصْطَفَیْنَ وَ حَبِّبْ إِلَیَّ مَشَاهِدَهُمْ وَ اجْعَلْنِی مَعَهُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
سلام بر شما دو تن، اى دو حجّت خدا در زمین و آسمان، بنده و دوست شمایم، زیارت کننده شما دو امامم، به زیارتتان به سوى خدا تقرّب مىجویم، خدایا براى من در میان اولیاى برگزیدهات، زبان راستى قرار بده، و زیارتگاههاى آنان را محبوبم گردان، و در دنیا و آخرت با آنان همراهم کن، اى مهربانترین مهربانان
آنگاه براى هر یک دو رکعت نماز بجا آر، و خدا را به آنچه مىخواهى بخوان. مؤلّف گوید: چون در گذشته تقیّه بسیار شدید بود، براى زیارت این دو امام همام علیهما السّلام زیارتهاى مختصر و کوتاه تعلیم مىدادند براى اینکه شیعیان از آسیب طاغوتیان محفوظ باشند، و اگر زائرى خواهان زیارت مفصّل و بلند باشد زیارت جامعه را بخواند که براى ایشان بهترین زیارت است، به ویژه یکى از زیارات جامعه که از روایتش ظاهر مىشود اختصاص بیشترى به حضرت موسى بن جعفر علیه السّلام دارد، و آن زیارت، پس از این در آغاز زیارات جامعه خواهد آمد. چون زائر قصد خروج از شهر را کرد آن دو بزرگوار را وداع کند، با دعاهاى وداعى که از جمله آنها دعایى است که شیخ طوسى علیه الرّحمه در کتاب «تهذیب» ذکر فرموده: که چون خواستى حضرت موسى بن جعفر علیهما السّلام را وداع گویى نزد قبر بایست و بگو:
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلایَ یَا أَبَا الْحَسَنِ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکَاتُهُ أَسْتَوْدِعُکَ اللهَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلامَ آمَنَّا بِاللهِ وَ بِالرَّسُولِ وَ بِمَا جِئْتَ بِهِ وَ دَلَلْتَ عَلَیْهِ اللهُمَّ اکْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِینَ
سلام بر تو اى مولایم اى ابا الحسن، و رحمت و برکات خدا بر تو باد، به خدا مىسپارمت، و بر تو سلام مىفرستم، به خدا و رسول و به آنچه تو آوردهاى، و بر آن نشانه نهادى ایمان آوردیم. خدایا ما را در شمار گواهان بنویس
همچنین در وداع حضرت جواد علیه السّلام مىگویى:
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلایَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللهِ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکَاتُهُ أَسْتَوْدِعُکَ اللهَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلامَ آمَنَّا بِاللهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ بِمَا جِئْتَ بِهِ وَ دَلَلْتَ عَلَیْهِ اللهُمَّ اکْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِینَ
سلام بر تو اى مولایم اى ابا الحسن، و رحمت و برکات خدا بر تو، به خدا مىسپارمت و بر تو سلام مىفرستم، به خدا و رسول و آنچه تو آوردهاى و بر آن نشانه نهادى ایمان آوردیم. خدایا ما را در شمار گواهان بنویس
آنگاه از خدا بخواه، که این آخرین زیارت تو نباشد و دوباره توفیق بازگشتن به دست آورید، و قبر را ببوس و دو سمت صورتت را بر قبر بگذار
